Uzależnienia behawioralne
Uzależnienia behawioralne to inaczej uzależnienia od zachowań. Występują one wtedy, gdy u danej osoby występuje silna, niepohamowana potrzeba wykonywania jakiejś czynności, mimo tego, że przynosi to wyraźnie negatywne skutki.
O uzależnieniu behawioralnym mówimy wtedy, kiedy kompulsywna potrzeba wykonywania jakiejś normalnej czynności przeradza się w nałóg, co prowadzi do utraty kontroli nad tym zachowaniem. Odczuwane pragnienie, przymus prowadzi do podejmowania tej czynności, z biegiem czasu coraz częściej i intensywniej, mimo jej negatywnego wpływu na różne aspekty życia. W momencie przerwania lub ograniczenia danej czynności, u osoby uzależnionej pojawiają się tzw. objawy abstynencyjne.
Do najczęstszych uzależnień behawioralnych zalicza się:
– uzależnienie od hazardu
– uzależnienie od seksu
– uzależnienie od zakupów
– uzależnienie od internetu
– uzależnienie od gier komputerowych
– uzależnienie od portali społecznościowych
Negatywne skutki tych zachowań, mają swoje negatywne przełożenie na inne sfery codziennego funkcjonowania. W zależności od rodzaju kompulsywnej czynności, wystąpić mogą konsekwencje związane ze strefą fizyczną – np. bóle i zawroty głowy, problemy żołądkowe, tiki nerwowe, przewlekłe zmęczenie, ze strefą psychiczną – bezsenność, zmienne nastroje, drażliwość, trudności w koncentracji uwagi, niska samoocena, agresja. Nadmierne angażowanie się w tą czynność, sprawia, że zaniedbywane są inne aktywności danej osoby, izoluje się ona od ludzi, pogarszają się jej relacje z najbliższymi oraz rodziną.
Zachowania nałogowe mogą stanowić źródło pozytywnych emocji, ale ich celem jest nie tyle osiągnięcie przyjemności, co uwolnienie wewnętrznego napięcia, zredukowanie złego samopoczucia. Stan zadowolenia mija jednak bardzo szybko a jego miejsce zajmują wyrzuty sumienia i wstyd spowodowany poczuciem braku kontroli nad własnym zachowaniem.
Wśród przyczyn uzależnień behawioralnych wymienia się – uwarunkowania biologiczne, społeczne (społeczno-kulturowe, rodzinne) czy psychologiczne (specyficzne cechy osobowości).
Na rozwój uzależnień behawioralnych ma wpływ szybkie tempo życia, wzrastający konsumpcjonizm, stres i negatywne emocje z nim związane. Pewne zagubienie, niemożność dopasowania się danej osoby do wymogów dzisiejszych czasów, sprawia, że czuje się zagubiona, odosobniona i często ucieka – w pracę, internet, hazard.
Również uwarunkowania rodzinne (struktura rodziny, atmosfera wychowawcza, rozluźnienie więzi) mają istotną rolę w rozwoju uzależnień od czynności, a prawdopodobieństwo ich wystąpienia wzrasta, jeżeli takie zachowania wystąpiły w środowisku rodzinnym takiej osoby. Dla wielu ludzi wejście w nałóg jest rekompensatą braku zaspokojenia poczucia bliskości, wsparcia od rodziny, braku poczucia bezpieczeństwa.
Uznaje się, że na angażowanie się w zachowania o charakterze nałogowym, mają wpływ cechy osobowości danej osoby. Wśród tych cech wymienia się m.in. zaniżoną samoocenę, nieśmiałość, pesymizm życiowy, wysoki poziom lęku, trudności w relacjach z innymi ludźmi, jak i problemy w radzeniu sobie z negatywnymi emocjami i stresem.
W przypadku niektórych uzależnień behawioralnych występuje wyraźna przewaga kobiet – np. zakupoholiozm, w innych obserwuje się przewagę mężczyzn – np. hazard.
Zaburzenia nawyków i popędów mogą pojawić się już w młodym wieku i zagrażać prawidłowemu rozwojowi młodego człowieka. Wśród młodzieży najczęściej można obserwować uzależnienie od nowoczesnych technologii – komputera, tableta, telefonu komórkowego, internetu. Są to technologie ogólnie dostępne i przydatne, natomiast, utrata kontroli i umiaru w korzystaniu z nich, może przerodzić się w nałóg. Mówi się o zjawisku fonoholizmu – nadużywania telefonu. Osoba uzależniona musi mieć urządzenie cały czas przy sobie, jego brak wywołuje niepokój, aby w pełni z niego korzystać stale łączy się z internetem. O uzależnieniu od komputera i internetu mówi się wtedy, gdy dana osoba poświęca tej czynności 4 lub więcej godzin dziennie lub spędza nad nią czas w porze nocnej, odczuwając przymus korzystania „z sieci”, aby jej nastrój uległ poprawie. „Wirtualna’” rzeczywistość zaczyna wtedy zastępować tej osobie świat realny. Prowadzi to do upośledzenia umiejętności społecznych, trudności w normalnych kontaktach, podtrzymaniu rozmowy, wyrażaniu siebie. Młody zagubiony człowiek zaniedbuje wtedy szkołę, rodzinę, rówieśników, absorbująca go czynność wpływa także negatywnie na jego zdrowie psychiczne i fizyczne. Internet kryje też inną pułapkę – tzw. e-hazard, który w przyszłości może prowadzić do rozwoju pełnego uzależnienia.
Kiedy rodzina sama nie może poradzić sobie z pojawiającym się problemem, pomóc może psycholog i/lub psychoterapeuta mający wiedzę i doświadczenie w zakresie tego typu uzależnień.
TERAPIA
W pracy z osobami, u których stwierdzono uzależnienie behawioralne najczęściej stosuje się terapię poznawczo-behawioralną (TPB), która jest jedną z najlepiej zbadanych i najbardziej efektywnych. Wskazuje się także na znaczącą skuteczność terapii opartych na motywacji i dialogu motywacyjnym.
Grupy terapeutyczne prowadzone są u nas w środy o godzinie 18:00.
Prowadzące – Magdalena Dubas, Marietta Nelkowska.